Beriya mirov behsa fermandarî bike, divê mirov behsa YJA Star’ê bike. Lewra YJA Star bi pêşengtiya jin, bi fedakarî û wêrekbûyina jin û herî zêde jî bi keda Rêbertî , hat ava kirin, di heman demî yên YJA Star’ê ava kirin fermandarên jin in. YJA Star jî, wana ava kir. Mirov, îro li hindek pêş ketinan mêze dike, difikire ku bi hêsanî çêbûne. Lewra di rastî de, çêbûne tiştan qet hêsan nebuye. Her çêbûyînekî bi xwe re gelek berdêlên giran jî biriye. Her çiqas, di destpêka tevgera me de jin, bi rista pêşengtî tevlî bûye jî, di nava şer de pir bi nêzikatiyên paşve mayî re, rû bi rû maye. Beriya ava bûyina YJA Star’ê, di dîroka tevgera jina azad de, gelek ceribandinên jinan ên xwe rêxistin kirinê hene. Lê, ji ber mijara me li ser fermandariyê ye emê nekevin berfirehiya van mijaran. Lê, wekî xulase be jî mirov bêjê, piştî pratîka Zelê û dahûrandinên Rêbertî li ser pratîka Zelê, êdî rewşa jin, digîhîje astekî cûda. Ji ber di van pêvajoyan de, jin wekî amûr, wekî barê şoreşê, her wiha pir bi nêzikatiyên paşve mayî re rû bi rû ye. Wekî nêzîkatî Rêbertî vana rexne dike û di salên 93’an de artêşbûna jin dixe rojevê. Ji ber texlîlên Rêbertî digîhîje wê astê ku, ‘jin azad nebe, civak jî azad nabe ye’. Li ser vê esasê, roja şehadeta Şehîd Bêrîtan, 25’ê Cotmehê wekî mîlada artêş bûyina jin, tê pejirandin û YJA Star derdikeve ser rûpelên dîrokê. Artêş bûyina jin, beriya wî xwe dispêrê rêxistin bûyina jin ên qadên civakî û di çiya de şêrê gerîla yên jin. Ev di astekî de, ger mirov binirxîne, şoreş di nava şoreşê de pêçandine, her wiha artêş bûyina jin, bi xelekên beriya xwe ve gihaşt asta YJA Star. Lewra mirov dikare êdî pirs bike, çima YJA Star? Çima navekî din nîne, bi taybetî YJA STAR ango Yekîneyên Jinên Azad ên STAR? Çiye wateya Star? Wateya navê xwe yê dîrokî zanîn girîng e. Lewra, ger navekî hebe, pêwîste armanc û sedemên hebûna wî jî hebin. Nav armanc dide diyar kirin, nav sedemên hebûnê di hundirê xwe de diparêz e. Star jî, divê watê de hem wekî armanc, hem jî, sedemên hebûna xwe di bîra civakê de veşartiye. Hindek tişt hene girêdayî bîra civakî ne. Rêbertî, di nîşeyên xwe yên hevdîtinê de, gelek caran ji parezerên xwe re dipirse; ”Ya Star, ma ev li gel we jî nayê gotin?” û pir bi kelecanekî mezin, berdewan dike û dibê; ”Ew xwedavend, Îştar e’, Îştar, Star û Stêrk e. Star, xwedavenda destpêkê ye. Xwedavenda yekemîn di zimanê me de bi navê Star hatiye pêşwazî kirin”. Hêza xwe ji dîrokê girtin, civakê di rastiyên dîrokî de dest girtin, rêbazên Rêbertî yên rejîma heqîqetê ne. Star di hafizaya civakê de, xwedavenda evînê û xwedavenda parastina civakê ye. Star, strandin tê wateya parastinê, tê wateya şewq, stêrk, qaimbuyin, xurtbûyinê. Jin, di dema neolotîkê de şerker in û civakê diparêz in. Niha jî, di Kurdistanê de dema tengavîyekî ango zehmetiyekî di qewime, dapîr û bapîrên me yekser dibên ‘Ya Star’, bangawaziya xwe ji Star re dikin. Hêna jî ev çand berdewam e, ev wateya Star ya dîrokî jî dide diyar kirin. Ev xwedavenda Sumer weke Nînhursag, Babîlî jî weke Gula Bau bi nav dikin, xwedavenda dayîk Star e ku li Mezopotamyaya Jorîn Kurd weke Stêrk jî bi nav dikin. Bi Sumerî Nîn= nasnava Xwedavendê, Hûr=çiya, gir, Sag=perçe, herêm, di vê wateyê de ye. Ji bo Mezopotamyaya Jêr çiya; li gorî ku Zagros û rêzeçiyayên wî ne, Navê Nînhûrsagê, weke delîlek e ji bo ku çanda xwedavendîtî ji çiyayan daketiye.
Nînhursag, dema xwedavenda herêma çiyayên Zagrosê bûye, di ser Enkî re bûye. Lê piştre, bi Enkiyê ku temsilkarê sembolîk ê çîna jor a Sumeriyan û şaristaniya dewletparêzê re, dibe yek ji çar xwedayên afirîner(An, Enlîl, Nînhursag, Enkî) “Dayîka kedê ya şaristaniya Neolîtîk pêş xistiye temsîl dike. Civaka li derdora dayîkê bilind dibe, weke sîmgeya xwedayîtî nasname qezenckirin e.” “Di zimanê Aryen de beriya dakevin deştên Ferat û Dîcleyê, temsîla xwedavenda navê wê Star e (piştre bi Akadî Îştar), rastiya dîrokî ya di çavkaniya mîtolojiya Sumer de bi balkêşî datîne holê. Weke berhema şoreşa çandiniyê ya Neolîtîk a çanda xwedavendê, hêza wê û bi Sumerî çawa dane veguherandin bi zelalî tîne ziman.”(3)
Star parazvan e, Star parazvana hebûn û jiyana civakê ye. Divê em, wateya navê xwe yê dîrokî baş bizanibin. Ne tesadûfe ku, di dîrokê de careke din, li Mezopotamya, li Zagros û Torosan bi navê STAR artêşekî jin hat ava kirin. Ev tê wateya vegera ser kokên xwe û li ser kokên xwe, ji nûve xwe şîn kirinê. Artêşa Star, YJA STAR li ser şopa Staran hatiye ava kirin. Ev pir bi wate û di heman demî de pir bi rûmet e. Di bingeha ava kirina YJA Star de, armanca, parastina jin, parastina civakê, parastina wekhevî û azadiyê heye. YJA Star, xwedî erkekî dîrokî ye û bi erka xwe ya dîrokî rista xwe dilîze. Di destpêka mirovahiyê de Star dihat çi wateyê, di roja me ya îro de jî gihiştiyê vê rastiya xwe ya dîrokî.
Di dîrokê du rûbar hene; yek desthilatdarî, ya din jî azadiye. Xeta desthilatdarî bi xwe re şaristaniyê ava kir. Ya din jî bi xwe nirxên civaka xwezayî ne û ji destpêkê, heta niha, ji bo parastina nirxên civakî şerê berxwedaniyê dikin. Desthilatdarî, nûnertiya xeta îxanetê dike û li dijî nirxên civaka xwezayî, pêş ketiye. Xeta din, ya berxwedanî jî, rast xwedî derketina wan nirxên civaka xwezayî ne. Lê em dema li dîrokê mêze bikin, ên ku di dîrokê de di destpêkê de li nirxên civaka xwezayî xwedî derketine jin in. Lewma, ên li dijî wî derketine jî, yên bingeha şaristaniyê ava kirine ne. Di destpêka şaristaniyê de şaman, şef, zilamên şer heye. Lewra, ji aliyê van zilaman ve, di warê şerkeriyê de desthilatdariyekî dijî pergala jin, tê pêş xistin. Di vê wateyê de hindek lingên bingehîn ên desthilatdarî jî hene. Çine wana aborî û artêş in. Van her du mijaran ji bo desthilatdariyê nebe nabe ye. Lingên esasî ne, qadên jiyanê ne. Ji ber vê yekê, yekemîn karê van zilaman jin, ji van qadên jiyanê derxistin e. Dema aborî tê gotin zilam tê bîra mirov. Dema siyaset tê gotin, zilam tê bîra mirov. Dema artêş tê gotin, dîsa zilam tê bîra mirov. Ji ber ku zilam di serxistina şerê xwe de, di van qadan de jinan têk biriye. Van qadên ku em navên wan dibêjin, qadên herî bingehîn ên jiyanê ne. Ger jin di van qadan de tine be, tê wê wateyê ku jin hebûna xwe wenda kiriye ango jin, di jiyanê de bê parastin maye, ji jiyanê hatiye qewitandin. Em bala xwe bidinê, ger em bêjin aboriya jin nînê, tê wê wateyê derfetên jiyanî yên jin nînin. Ger em bêjin, mafê jin ên siyasetê, ên polîtîkayê nîne, tê wê wateyê jin hêza xwe ya biryarê wenda kiriye. Ger em bêjin jin, nikare şer bike, tê wê wateyê jin hêza xwe ya parastinê wenda kiriye. Vana wekî xelekekî bi hev re girêdayîne û ger vana nebin li wir îradeya jin jî nîne. Pêwîste, em ji nûve, xelekên xwe yên parastinê ava bikin. Ger em wateya xweya dîrokî nizanibin, em îro jî rast nikarin şîrove bikin. Wateya navê xwe zanîn divê wateyê de jî pir giring e. YJA Star, hêviya serkeftina dîrokî ya jin e, di naveroka navê STAR de, bi dest xistina hemû qadên jiyanê heye.
Di dîrokê de kesên mohra xwe li dîrokê dane piranî zilam in. Navê jinê di dîrokê de hatiye wenda kirin. Şer, bi dagirkerî û desthilatdariya zilam pêş ketiye. Artêş jî, fermandar jî zilam in, jin di van karan de nîne. Di vê wateyê de jî, YJA STAR, ji dîroka şer ên ku bi destê zilam ve hatiye nivisandin re bersivekî dîrokî ye. YJA Star, bi rêxistin kirina hêza jin, di nava hêzên parastinê de karaktera artêşan guhert. Wekî tevgerekî şoreşger PKK, ne tenê di dîroka şerên desthilatdaran de, di heman demî de, di dîroka şerên xwe parastinê de jî guhertin da ava kirin. PKK bi tevlî kirin û pêşengî dayina jinê re, di şerê artêşan de jî, di şerê gerîla de jî, guhertin da çêkirin. Di vê milê de ev mînak e. Di vê em vê bizanin. Em wekî hêzên parastina jin, me xwe bi navê Star rêxistin kir. Ev di heman demî de, ji nûve peyda kirina hebûna jinê ye. Bi kurtahî em navê Star wisa dikarin bigrin dest.
Ji Dersa Zozan Çewlîk a Fermandarî Li Akademiya Jina Azad Ya Şehîd Bêrîtan Hatiye Berhev Kirin.
