Rêber Apo bi paraznameya 5’emin a bi navê ‘Parastina Gelekî’ re paradîgmaya heyî guhert. Aliyê tarzê fikrandinê û heman demê de şênber kirina vê fikrê de paradîgma hate guhertin. Heta salên 2003 û 2004’an jî wek rêxistin paradîgma me li ser esasê Marksîzim, Lenînîzim bû. Gor xwesertiya Kurdistanê û gor rastî û fikrê Rêber Apo hinek guhertin jî hatibûkirin û cudatir dihat dest girtin. Lê esasê de mêzandina me ya cîhanê, tarzê fikrandina me hemû li ser van bingehan bû. Modela me Marksîst û Lenînîst bû. Hem xeta şer de, me şerê demdirêj ya gelan ya Çîn û Vîetnamê esas digirt, aliyê me yê partî û siyasî de jî modela me Marksîst bû. Lê Serok Apo bi vê pareznameyê arternatîfek danî holê. Wek fikr û hişmendî alternatîfek danî holê heman demê de ew paradîgma çawa şenber bibe, çawa jiyanî bibe, em wek tevger xwe çawa rêxistin bikin, emê xwe li ser esasê kîjan paradîgmayê bigrin dest û têbikoşin, Rêber Apo bi paraznameya Sosyolojiya Azadiyê bi awayêk şênber datîne hole. Bêgûman ev fikirandin berê jî Rêber Apo de hebû, ji paraznameya Atîna de jî nirxandinên li ser vê mijarê heye. Lê Rêber Apo paraznameya Sosyolojiya Azadiyê de hîn bi awayêk şênber datîne holê. Ji ber wê Rêber Apo paraznameya Sosyolojiya Azadiyê bi awayek alternatîf derdixîne. Wateya paraznameya Sosyolojiya Azadiyê wateya paradîgma ya me ye. Paradîgmaya me; li ser esasê Ekolojîk, Netewa Demokratîk û Azadîxwaziya jin de xwe ava dike. Modela me ya nû Demokratîk Modernîte ye. Ev paraznameya Rêbertî jî van modelan pênase dike. Netewa Demokratîk çiye? Şaristaniya Demokratîk çiye? Bi awayek berfireh digre dest û dinirxîne, ji ber vê paraznameya Sosyolojiya Azadiye gelek girîng e.
Serokatî pevajoya ku dest bi nivîsê Sosyolojiya Azadiyê dike, ew pevajo serê xwe mîna romanekî dagirtî û bi wate ye. Di wê pevajoyê de cezayê hûcre ji bo Serok hatiye birîn, heman demê de pirtûkên zêde ji Serokatî re tê qedexe kirin. Dema Serokatî dixwaze binivîse wê çaxê jî qedexe ya lênûskê lê tê dayîn. Armanca dijmin ew e ku Serokatî nêrînên xwe nenivisîne. Ruxmê van nêzikatiyan jî Serokatî hemû mijarên ku lêhûrbûn dike, di mejiyê xwe de digre û jiber dike. Piştî ku qedexeyê lenûsê radikin, lenûsan didin. Wê çaxê Rêber Apo dibêje; ‘Bêyî ku qedexeyek din bînin ez hewil bidim nava hefteyek de tiştên ku min jiber kiriye derbasî rûpelan bikin.’ Serokatî nava hefteyekî de ew tiştên ku jiber kiriye derbasî rûpelê dike. Piştî wê vê carî qedexeya penûsê didin Serokatî. Yanî ev parazname rewşên gelek zor û zehmet de hatiye nivîsandin. Serokatî piştî lêhûrbûnên kûr nava hefteyekî de derbasî rûpelê kiriye. Ev parazname nava hefteyekî de hatiye amade kirin.
Serokatî dibêje; ‘Dema min dît mirov perçeyek ji gerdûnê ye, madem hafiza gerdûnê ewqas firehe û dikare her tiştê tê de cih bike, wê çaxê mirov jî xwe biêşîne, hafiza mirov jî ewqas esnek e û firehe, dikare pir tiştî tê de ava bike.’
Şaxsê Serok de bi awayek şênber tê dîtin ku ka hafiza mirov çiqas esnek û fireh e. Ev parazname di şert û mercên bi vî rengî de hatiye amade kirin. Ev parazname ya ku ji aliyê dijmin de di bin zextan de hatiye amade kirin, pewîste her hevalekî ango her neferên ku jê sûdwerdigrin bi dil û rih mejiyê xwe de cih bikin. Rêber Apo tu parazname ango tu pirtûk û nivîsên xwe de tu caran parastina xwe ya şaxsî nekiriye. Wek kesek vê yekê ne nirxandiye. Serokatî xwe wek şexs nagre dest. Ji xwe di şexsê Serokatî de gelê Kurd nayê nas kirin. Şexsê Serokatî de Kurdê azad nayê nas kirin. Şaxsê Serokatî de azadî nayê nas kirin. Serok Apo îro li Îmraliyê de ne tenê berdêlê azadbûna gelê Kurd dide, berdêla şoreşa hemû civakê dide, berdêla azadiya jin dide. Ji ber rabûna Serok ji bo ser van nirxan bû.
Dadgeh kirina Serokatî ne hiquqî ye. Biryarên ku li hemberî Serokatî tê dayîn biryarên siyasî ne. Bersiva Serokatî jî li hemberî hemû hêzên qomploger, emperyal pêş xistina fikr û felsefeya azadiyê ye. Serokatî li Îmralî ye êrîşên hemberî van hêza bi îdeolojî û bi felsefeya xwe bersiv dide û hemberî pergalan bi pergalekî cûda erîşan vala derdixîne. Serokatî erîşên ku li hemberî wî pêk tê dizivirînî şerekî siyasî û îdeolojîk. Nîşan dide ku kesê ku tê dadgeh kirin ne bi xwe ye, kesên tên dadgeh kirin hêzên serdest, hêzên qomploger û hêzên modernîteya kapîtalîst e. Serokatî bi seknê xwe nîşan dide ku ‘hûn nikarin fikrên min dîl bigrin.’ Ji ber vê navê vê parazname Sosyolojiya Azadiyê hate bi nav kirin.
Serok Apo gelek lekolîn kiriye û xwendiye. Mîna deryayek xwedî zanistekî kûr e. Gelek fîlozof derketine, gelek kesên zana û xwedî fikir ji bo azadiyê têkoşiyane, lewra Serok dibêje; ‘Vê carî pewîste azadî ser bikeve.’ Li dîrokê de ceribandinên ku ji bo azadî pêş ketine pir zêdene. Mijarên azadî, demokrasî, wekhevî û hwd. bi Kurdan destpênekiriye. Raste ferq û cûdahiya gelê me yê Kurd heye lê bi me destpênekiriye. Gava ku desthilatarî destpêkir, mirov dikare bêje nêzî 5 hezar sal û şûndetir berxwedaniya gelan, serhildanên mezin, berxwedaniya jinan a etnîsîte a ol, mezhep, karker û cotkaran gelek berxwedanî çêbûye. Lê rengê berxwedaniyê her serdeman jî heman tişte, armanc xwe gihandine azadiyê ye. Gelek berdêl hatine dayîn, gelek alternatîf jî hatiye peyda kirin. Lê encam çi bûye? Encam mîna ku tê xwestin nebûye. Azadî ne hatiye dest xistin. Mirov dikare vê pirsê pirs bike. Gelo sedem çiye ku hemberî ewqas berdelên giran buha azadî çima nehatiye desxistin? Gelek kesên ji bo azadiyê tekoşîn dane heye. Serok Apo mînaka wan jî dide. Mîna Îsa, Manî, Zerdûşt, Babek çima ser neketin? Kurd çima serneketin ango ji Marks çima serneket? Reel Sosyalîzma ku Rusya’da şênber bu çima serneket? Nêrînên wan baş bû, gelek berdêl jî dan, heta bawer kirin ku Sosyalîzmê bînin cîhanê. Lê çi bû sedem ku pêk nehat? Serokatî van mijaran hemû lekolîn kiriye, kemaniyan peyda kiriye û lewra bi awayekî şênber dibêje; ;‘Vê carî pewîste azadî ser bikeve.’
Kemasiya serneketina wan ne berxwedanî bû. Gelek berxwedan, berdêl jî dan lê dîsa jî serneketin. Ev jî tê wê watê ku kemaniyek heye, ternekirinêk heye. Wek encam negihîştin azadiyê. Ji ber vê ji bo dest xistina azadiyê Serokatî fikrê xwe mîna alternatîfêk datîne holê. Alternatîfa Serokatî çiye? Sosyolojiya Azadiyê ye. Rêber Apo bi altêrnatîfa xwe vê yekê dibêje; ‘Divê azadî vê carî şênber bibe.’
Sosyolojiya azadiyê tê watêya civakbûna azadiyê yanî şênber bûn û edî wê jiyan kirin. Azadî pêwîste civakî be û were jiyan kirin. Ji ber wê ‘Sosyolojiya Azadiyê!’
Ji Aqademiya Mahsûm Korkmaz a Ji Perwerdeya Sosyolojiya Azadiyê hatiye berhev kirin.
