Ji bo mirovên bi hêz demên zehmet hîn dijwartir in. Ji ber ew sedema di demên zehmet de jiyînê bêtir fem dikin û êşên wê demê bi kûrahî hîs dikin. Her wiha bi heybet derketina wan ji kûrahiyan û firîna wan a li asoyan. Ew kesên mezin in ku fikir, gotin û çalakiyên wan rêveçûna dîrokê digûherîne. Yek ji wan kesên mezin fermandara fedaî Doga Viyan. Hevalen ku pê re jiyan û şer parvekirine di lênûska xwe de wiha ji bo wê nivisandine. Em vê bi we re parve dikin.
PERÇEYEKÎ JI XWEZA
Rêhevala Wê Ya Têkoşînê Çarçel Gilîdağ
Tiştên Xweşik Ti Carî Nayên Ji Bîr Kirin.
Dîrok bi gelek qehremantiyan hatiye dagirtin. Ew qehremanên ku bê emsalin di astekî mûezem de hêz dide mirovan. Lê ya girîng qehremanên ku di keleka me de bi me re jiyan dikin, bi me re parvekirina dikin jî hene. Hin caran berpirsiyartiyên herî mezin hildigirin ser milên xwe û bê ku xwe bifikirin bi mirinê re şer dikin. Bi cesaretek mezin di armanca xwe de kîlît dibin û diçin ser de. Mirin ji bo wan dibe destpêkirina jiyanekî nû. Ew ji bo zayîn û paşerojên nû canê xwe feda dikin. Bi van qehremanan re jiyan kirin, meşa wan a bê dûdilî, bê tirs, bi cesaret û di armanc te kîlîtbûna wan hêz û moral dide mirovan. Behsa van qehremanan kirin jî deynê me yê sereke ye. Fermandara fedaî Doga Viyan yek ji wan rêhevalanaye ku mirov her behsa wê bike. Dibe ku peyv nebes bimînin, ti peyv peyda nebe ji bo penasekirina wê. Lê belê kêm jî bimîne, vê xweşikbûnê mirov dixwaze biherikîne dîrokê. Em hemû jî baş dizanin ku tiştên xweşik ti carî nayê ji bîr kirin wek navê Doga. Rêheval Doga kesayetekî sade û bi hevaltî re heta dawiyê girêdayî bû. Ne mimkine ku mirov hêrsa wê ya li hember dijmin pênase bike. Ji ber carek dil dabû axa xwe û gelê xwe ji bo vê bê tirs bû. Dayika xweza ew bi sadebûnekî herî xweşik bi baldarî wê afirandibû. Rêheval Doga bi xwezayê re yêk bû. Ew çalakiyên xwe yên bi nav û deng jî bi vê yêkbûnê li darxist û encam girt. Bi fedaiyane tevlî bû, jiyan kir û gihîşt bê mirinî yê. Warê xwedavendan Zagros di şexsê Rêhaval Doga de xwedavendek din qezenç kir. Hem jî xwedavenda herî xweşik…Bi Rêheval Doga re jiyan kirin şansek cuda bû ji bo me. Lê belê hevalên ku perê jiyan nekirine jî, ji hemû xweşikbûnên wê agahdarin. Ji ber ku Doga wekî navê xwe, bi enerjiya xwe di dilê hemû hevalên xwe de ji nûve rih dît û zindî bû.
GULA ÇIYA NAÇILMISE
Rêhevala Wê Ya Têkoşînê Sorxwîn Avesta
Ew ji nava hembêza gelê Sêrtê yê herî welatparêz de hatibû û li ser axa fermandarên Egîd jê dayîkbûyî de meşiya bû.
Kurdistan wisa ye ku bi hemû xweşikbûn û berhemdariya xwe bala herkesê dikişine û mest dike. Hemû xweşikbûn û berhemdariya vê erdnigariyê yek bi yek di hemû zarokên vê axê de hatiye neqş kirin. Heval Doga wekî ewladekî ku di axa Kurdistanê dayik dibe û hemû xweşikbûnan di xwe de dihewine mezin dibe. Jiyanê di destê dayika xwede fêr dibe, bi soza girêdanbûna dayîkê re ti caran îxanet berhemdariya dayikê nake. Her ku wext diherikiya ew jî di hûndirê xwe de diherikiya û şîn dibû. Madem ku ev ax azad bûn çima niha mecbûrê di vê halê de jiyînê bûye. Van pirsan di serî wê de hêza derketin û şer kirinê dabû ava kirin. Di demekî kinde rewşa heyî, xeterîya heyî ferq kir. Dema ferq kir, ket lêgerîna xwe peyda kirine. Dîviyabû ev bindestî êdî biqediyana. Kurdistan gihiştibana mirasa xwe ya berê. Diviyabû dîsa biba welatê ‘NAN’. Lê ev rewş berdêl, ked û xwîn dixwest ango ji xwe de pêşnediket. Dema gihîşt vê heqîqetê berê xwe da çiyayên azad.
Di sala 2015’an de tevlî gerîla bû. Di çiya de gavên yêkem yê gerîlatiyê ji bo wê dibe herema Çarçela. Pir bi heyrantî û bi têgihiştî rêhevalên xwe temaşe dikir. Rûxmî kesayetek bêdeng bû lê dîtina yekem de hevalên wê fem dikirin ku di hûndîrê wê de bahozên pir mezin diqewimin. Yek bi yek destê xwe her kevirekê, axê, kulîlkekê da û wek pepûleyek di dile hevalê xwede xwe da hîs kirin. Di stuyê xwe de laçika dayika xwe radikir. Dema ji bo laçikê hevalê wê pirs dikirin wiha bersiv dida; ‘’Em zarokên dayîkên xwe ne. Tiştên wan dane me hemû ji bo me rûmete. Ez niha bi vê rûmetê bûm gerîla û ez dayîka xwe tacîdar dikim’’.
Doga, di qadê Zagrosan de dibû gerîlayek jêhatî. Di nava çiya de rengê çiya digirt. Eniya wê ya qemer bûyî de lib lib xwêdan hebû. Bi xwezayê re bibû yek. Xwezayê hemû bêhnên xweş diyarî wê dikir. Ronahiya di çavê wê de bi hêviya paşerojê pêdiket. Doga bi Zagrosan re, Zagros bi Doga re ewqas li hev hatibûn ku wan ji hevdû cûda kirin ne gengaz bû. Niha di stuyê wê de tenê laçika dayika wê nebû. Êdî bi gelek lehengan re jiya bû, wan di dilê xwe de kola bû. Lewra tolhildan bibû deynê wê. Doga ketibû nava lêgerîna herî baş a ez vê deynê li kûderê bidim. Her ku lê geriya, pirs kir navê cihê ku biçe bihîst. Her ku pirs kir nêzî bersivên pirsen xwe bû. Çiya derbas kir, di şîvereyan de bîranîn jîyan kir û derbas bû û gihîşt cihê ku dixwest. Hat keleha fedaiyan Girê Cudî. Li ser fedaibûn fikirî. Tevlî dîrokê bû, piştre bû lêhî û herikî. Her ku diherikî Doga zêde dibû. Her ku zêde dibû xwe di hevalên xwe de didît. Navê Şehîd Doga rakir. Ewê jî wekê wê bibûya fedaî. Ewê wekî wê azad bibûya. Ewê wekê wê dilsozê jiyanê û tije heskirin bibûya. Wek wê lê bi rengê xwe cewherê xwe Dogayek din mezin dibû di van mekanan de. Di serîde perwerdeya bingehîn dît. Piştre ji bo karên girîng dem kurtî ji qadê derket. Piştî ku erkê xwe bi serkeftî cîh anî şûnde dîsa berê xwe da Girê Cudî. Ew ketibû nava lêhûrbûna bibe fermandarek çawa? Vê carê ewê ferî rêhevalên xwe kiriba, wan perwerde kiriba. Rêhevalên wê ewqas bi wêre bibûn yek lê temaşe dikirin û fêrî dibûn. Ew, fermandar û şervanên şerê gelê şoregerî, yên tûnelên şer û zaferê bûn. Doga di nava van amadekariyan de bê hesap tevlî dibû. Fermandar bû û di hemû xebatan de pêşengtî dikir. Tûnelên şer hemû bi desten xweyê xweşik amade kir. Derbas kirina kêmasiyên xwede jî di nava hewldanan de bû. Doga bû ya temamker, ya dike, fêr dike û ya fedakar. Her ku pêş diket, xeta jina azad de xwe ava dikir xweşikbûna wê hin berbiçav dibû. Him jiyanê de him di şer de her tim cihê xwe herî pêş de girt. Her tim pir hesas û cîdî nezî hemû karan bû, ji ber wê di hemû karên xwe de serkeftinê bi dest xist. Dema ku Doga di tûnelên şer yê Girên Cudî de bû; dewleta dagirker a Tirk di 25’ê Gulana 2022’an operasyonekî berfireh da destpêkirin. Rûxmî hemû zor û zehmetiyên jî wê di sala 2022’an de ji şer re pêşengtî kir. Şer kir û da şer kirin. Ev ax gelek pîroz bûn. Ji bo wê bibûn dayik, her hîs dikir di nava vê axê de ji dayîk bûye. A niha jî zalim hatine û dixwazin vê axê dagir bikin. Hêrsa wê zêde bû, berê xwe da dagirkeran. Di her ser çûyîna dijmin de bê ku derb li wan nede gavek paş de neavêt. Di her çalakiyê de mora xwe li serkeftinên mezin da. Hevalên xwe parast, cihê ku hevalê wî bikeve xeteriyê de xwe her da pêş. Di pir karan de wekî çiyayek bû û hevalên ku pêre bûn jî dizanibûn pişta wan ti carî nakeve erdê. Di gelek çalakiyan de ji mermî avêtinê bigire, heta dîmen kişandin û heta koordine kirinê de her li pêşiya me meşiya Doga. Ev sekn lê dihat û yê ku wê xweşik dikir, heyrantiya hevalan mezin dikir ev sekna wê bû. Keda ku dida her tim kêm didît, ev tişt bi çavê xwe ve di jiyanê de ji me re diqêriya. Digot; ‘’Divê em hînê zêdetir li celadan bidin, lêdanên me divê pir bi bandor, tûj û hejîner be’’. Bi van lêhûrbûnan ket sala 2023’an. Operasyona 20’ê Tîrmehê jî bi van îdîa û fikirandinan pêşwazî kir. Kêliya ku bi dijmin re rû be rû hatiba, wê ti carî efû nekiriba. Ji ber deynê hevalên xweyê şehîd tevdigeriya. Diviya bû tola Şahînan, Adaran, Heqiyan, Yilmazan, Medyayan û Rênasan rakiriba. Dema ku di 9’êTebaxê de wekî fermandarê baskê êrîşê çû çalakiyê bi vê armancê şer kir û hevalê xwe da şer kirin. Di wê çalakiyê de dersek dîrokî dan dewleta dagirker a Tirk. Wekî wan digot; ‘’Doga û ekîba xwe lêdanek tacîzê kiribûn’’. Ji ber vê 5 kûştiyên xwe didan. Lê belê ew roj Doga û ekîba xwe him di tûnelan de him dî arazî de ketibûn pey leşkerên Tirk. Bi pêşengtiya rêheval Doga ve di rojekê de bi 44 çalakiyan de leşkerên dagirker tarûmar kirin. Heval Doga heta ku gihîşt şehadetê jî bi heman rihî tevlî bû, şer kir. Di 12’ê Cotmehê dema leşker dixwestin bikevin tûnelên şer de dîsa heval Doga ket nava tevgerê de. Li hember van leşkeran herî pêşde di çalakiya êrîşê de cihê xwe girt. Wê rojê herî zedê bi qasî hejmara tiliyan leşker xilas bûn, yê din hemû di xezaba gerilayan re derbas bûn. Wisa tûj hatibû lêdan leşkerên man jî tiştên xwe hemû li pey xwe de hiştin û reviyan. Di vê çalakiyê de heval Doga di kelîya êrîşê de dema diçû ser dagirkeran gihîşt şehadetê. Heval Doga dibe ku fîzîkî ne li gel me be lê bele tarzê lêdana wê, biryardarî û israra wê ji bo me hemûyan bû pîvan. Emê di şopa wê de wekî şervanên wê tola wê bigirin û bimeşin.
YÊN DI DÎROKÊ RE ŞOP DIHÊLIN
Rêhevala Wê Ya Têkoşînê Arjîn Mîrza
Hindek kêlî hene ku kêliyên xwe guhertin û veguhertinê ne û ev demên çebûnê wiha pir hêsan nînin. Kêliyên kedên mezin tê dayin, di nava şertên giran de bi xwere şer kirine û demên mirov rih û mejî de yêkbûnê heman wextî ava dike ev pêkan dibe. Ji bo vê ji danehevek, fikirandinek kûr û hişmendiyek xûrt ya berbirsyartiyê pêwîst dike. Ji bo di xwe de hişmendiyekî wisa avakirin, pêwîst dike ku mirov ji xwe bide û taca hezkirinê bikaribe li xwe bike. Tiştê ku em nikarin di xwe de pêk bînin, serbixin ev rastî ne. Bi rihê Apoyî mîlîtanbûyîn bi hûnandina heqîqetê re pêkan dibe. Ji ber vê di nava PKK’ê de fedayîbûn mertebeyek çêbûnê ye. Yên ku digihîjin vê mertebêyên ku kêlî bi kêlî xwe avakirinê de serkeftî ne. Hezkirinê dizanin û bi vê zanînê ava dibin. Ji ber tûjbûna têkoşînê, di tûjbûna hezkirinê de ye. Heval Doga bi efsûna eşq û hezkirinê ve meşiya. Di tûnelên Şehîd Çekdar de ya ku ev şer di destpêkê de pêşwazî kir ew bû. Bi qerîna azadî û sonda tolhildanê meşiya ser celadan. Wek şervanek YJA-Starê şer kir da şer kirin û hevalê xwe parast. Sengerên herî pêşde xwe xist mertal. Bi hişmendiya azadiyê, xaka xwe parastinê bû nezîkatiyên wê. Ji ber vê bi berpirsyartî tevlî jiyanê bû, dîrokê bû. Li hember keliyê xwe berpirsyar di dît. Ti carî baweriya xwe de dudilî ne jiya, di meşa xweya şorêşê de bi eşq û azwerî ber bi serkeftinê ve meşiya. Ew herî zêde ji parvekirinan hezdikir. Danehevên xwe ji hevalên xwe teqsîr nedikir. Carna bêdeng dibû lê ya ku bi bêdengiya xwe herî zêde diaxivî ew bû. Heger pirs bikin mêze kirinên herî tûj yê kê bin, yê mirovên herî kûr dibe bersiv. Ew qehremana dema xwe bû. A niha qehreman do, îro û sibê ye ew. Xwedî bîrek kûr, baweriyek bilind û cesaret bû ji ber hêza xwe ji birdoziya xwe digirt. Baldar bû di hemû kêliyên jiyanê de şopa wê hebû. Ji ber hûrmet û heskirin da avakirin bi wê rengî hat bîr anîn, hîn ji tê bîr anîn. Xwe bi felsefeya Rêbertî ji nûve avakir. Bi qehremantî şer kir û bi egîdî tevlî karwanê şehîdan bû. Taca bê miriniyê, bi sonda tolhildanê li xwe kir. Ew her hebû û ewê hertim jî hebe. Lewra wê ji sûlava azadiyê vexwar bû xwedavenda me ya şer.
RIHÊ ŞEHÎDAN RONAHIYA RÊYA ME YE
Rêhevalê Wî Yê Têkoşînê Abbas Baran
Ev demek bû dijmin hem ji aliyê Şehîd Savuşka hem jî ji aliyê Şehîd Şilan dixwest xwe nêzî tunelên şer yên Şehîd Çekdar bike. Lewra bi taqtikê xwe yê nû dixwest vê merama xwe pêk bianiya; ji bo vê hem sengerên xwe yê sala derbas bûyî berda bû, hem jî li ser tûnelên şer yên Şehîd Çekdar bi dronên bombe barkirî teqîn pêk diani. Me jî hem li ser esasê dijmin li Girê Cuûî paqij kirinê guftûgo dikir û hem jî pilansaz û vesazkirinan çê dikir. Li aliyê din jî li hember hewildanê hatina li ser tunelan ya dijmin hem vesazî hem jî cîhê tîman ji bo dest werdanê hatibû diyarkirin. Şeva 12’ê Cotmeha 2023’an, di seat 21:50’an de di zêrevaniya hevalan de hevalan ji nişka ve hem hevalên zîrevan hem jî hevalên Şehîd Yunus agahdar kirin ku; ‘’Dijmin li ser neqeba Şehîd Çekdar e û berê wî ber bi zîrveyê ye’’.
Dijmin vê carê ji bo xwe mayînde bike hatibû. Ji bo vê jî bi komên ji 40-50 kesan pêk tê ve bi teqemenî û amadekariyekî mezin ve ber bi zîrvê ve dihatin. Armanca wan li ser tûnelan bi çekên xwe yê qedexekirî ve teqînan çêbikin. Hemû hevalên di sengerên şer yên Şehîd Çekdar de xwe amadekiribûn û ji xwe ev demekî bû li benda dijmin bûn. Ev rewş karên hevalan yên her roj bû. Tîma yekem ya heval Doga bi şeklekî 2 tîman derketin derve. Perspektif ev bû kû her du tîm, dijmin bixin nava xwe û bi bandor lê bidin. Heval Doga, bi tîma xwe ve yekser derketin derve.
Hevalên Wargeha Şehîd Yunus bi çekên navin û sekvanî dest bi gulebaranê kirin. Pisti lêdana hevalan dijminek hate kuştin û ber bi jêr va gindir bû. Yên din jî rev bi revî xwe avetin bin dara nêzî neqeba Şehîd Çekdar. Ev koma reviyabû bi daran pir bê şans bû. Ji ber ku Heval Doga û hevalên pêra di neqeba Şehîd Çekdar de kemîn avetibûn û li hêviya hatina wan bûn. Dijmin hem li milê çep hem jî li yê rastê yê neqebê xwe bi cih kiribûn. Dengê wan dihat hevalan. Heval Doga û hevalên pêre plansaziya xwe ya lêdanê bi dengekî nizim çêkirin û dest bi bombebaranê kirin li ser serê dijmin. Bombeyek çep, yek rast, sê, çar, pênç û şeş bombe… Heger lêdana bi bandor teoriya wî bê kirin pratika wê di tarzê vê tîmê de dihat xûya kirin. Bi taybet Rêheval Doga hem tîma xwe ji êrişa dijmin diparast hem jî bi azametekî mezin ve lê dixist. Li kêlaka vê lêdanê jî xwe di çuyina li ser cenazeyên dijmin de kilît kiribû. Tîma hevalan bi bombeyên destan û çekên ferdî heger gotin di cîh de be dijmin perîşan kirin. Di vê navberê de ji koma di bin darêde xwe veşartibûn de sê, çar kes mabûn.
Sekin û keseyata Heval Doga hem bi bandor bû hem jî pir balkêş bû, çavên hemû hevalan li ser balkêşiya Heval Doga bû. Balkêşiya Heval Doga çibû? Di hizrê wê de rêya şikandina tecrida li ser Rêbertî di binxistina dijmin di Girê Cûdî de derbas dibe, hebû. Ewqasî bi bîranina şehîdan ve girêdayî bû ku her kêlî xwe li hember giyana wan lêpirsîn dikir û bi sonda tolrakirina wan xwe tevlî şer dikir. Di piratîka wê de xwedî li erk û berpirsyartiyên xwe derketin esas bû. Ev jî fedayîtî bixwe bû. Heval Doga hem di jiyanê de hem jî di şerde mamosteyeke hînker bû. Bi hurmet, aram û dilnizim bû. Her çiqasî têgehên delal hebin hemû jî layiqên wê ne û heta peyv jî têrê nakin mirov bine li ser ziman. Heger mirov di yek hevokê da heval bîne ser ziman; ‘’Ew hemû wateya gotinê xweşik bû’’. Di çalakiya ku wê pêşengtî kir de dijmin ji komek 40-50 kesî encax dikaribû sê, çar kes bifilitîne û bireve. Ev çalakî ji aliyê rexistinê ve hate piroz kirin. Weke hilweşandina planên dijmin hate nirxandin. Rihê Heval Doga talimat dide me û dibêje; ‘’Demê we yê xemgîniyê nîne, min ala azadiyê dewrê we kiriye. Bi hemû hersa tol rakirinê bi ser dijmin de biçin û bi moral tevlî kar, xebat û jiyana xwe bibin’’. Ji bo me hevalan jî ev talîmatê bibe bingehê rêveçuyîna jiyana me û sonda me jî ewe kû emê tola şehîdên xwe rakin. Hêviyên wan li erdê nehêlin. Bi bîranînê wan ve heta dawiyê girêdayê bimînin.
