Di rastiya gelê ku her çar milên wê hatiye dorpeç kirin de, ji bo têgihiştina tirajediya wê gelê, dehûrîna rûyê hûndirîn a qomploya Abdullah Ocalan, pir girîng e.Berpirsyariya vê rewşê, ne tenê kêmasiya heval û dostan e. Lê belê, mirov nikare tenê milê êrîş û dorpêçkirina hêzên emperyalîst ve jî bigire dest.Di vê derbarê de pir bendewarî hebûn ku, li ser vê mijarê pir lêhûrbûn bê kirin. Min jî wisa kir e. Her ku min lêhûrbûnekê kûr jiyan kir, min dît ku dîrok carekî din zindî dibe û pêl bi pê tê li ser min. Pêwîstiyên bi vê mijarê ve eleqeder bû, carekê din hemû zindî dibûn. Di vir de pir wate derdiketin holê ku, ez li derve hezar sal jî bijîm, ez ê nikaribim lêhûrbûnekê wisa kûr û bi wate jiyan bikim. Ne tenê ziman û mantiqê civakê, êdî min zimanê xwezayê jî fêm dikir. Pir bi eşkere rave dibûn ku, efsaneya dîrokî dibû rastî û rastiya rojane jî dibû bîrekî kor. Bi vê ve min meşa mirov ya yekem, dilopên wateyê yên ku mirov destpêkê têgihişte û avakirina peyvekî rojane tê çi wateyê fêm kir e. Xirûşiya yekem ya ji bo çandina axê, baweriya rêhevaltiya heywanan û pênaskirina xwedayî ya destpekê, min hemû bi bergehekî cûda ve dît û carekê din jiyan kir e. Min bilindiya xwedawend û berhemên çanda xwedawendiya jinê bi awayekê rast fêm kir e. Bi vê lêhûrbûnê ve min rastiya sedsala bîstan jî bi awayekî zelal dît. Bi vê wate û têgîhiştîna dîrokî ve êdî ez êş û azara sedsala bîstan xilas dibûm. Min êdî nirx û wateyê wê demê, hê bêhtir fêm dikirin. Ez hîn deh salî bûm. Di wê demê de bê ku ez pişt xwe bimeyzînim, min ji dayîka xwe re got; “Ez meşa di tenêbûnê de bi biryar im” Li hember vê lêhûrbûnê min vê bîranîn û helwesta xwe carekê din bibîr dianî. Demê ku min xwe bi vê wateyê ve fêm dikir, ji milê din ve jî rastî û tirajediya xaka xwe jî didehûrand. Çawa ku rahîbên Sûmer, êrîş li dijî çanda xwedawendiyê pêkdianî, ez jî li beramberê qomployekê heman wate û şêwazê bûm. Weke Gilgamêş, ez jî bûbûm rêwiyê jiyana bêmirinî. Lewra ji wê pêvajoyê hê dijwartir, beranberê hêzekê mirinî bûm. Ev êrîş û dorpeçkirin hê di destpekê de hatibûn amadekirin û ji bo her milî êrîş pêşbikeve, her kes li benda wê bû. Ji ber ku ev hêzên qomploger jiyana xwe jî li gor vê êrîş û qomployê amede kiribûn.
Navê min Abdullah. Yanî tê wateya “kûlê xweda.” Lê belê, di kûlbûnê milekî de, hêzên xwedayî her çiqas bi dijwar êrîş li ser min bikin, ji bo min parastina mirovê azad rûmet û baweriya herî mezin e. Min carekê din bi awayekê hêz zayîna dûyemîn pêkdianî. Li hember zayîna dayîka min ya ku min ti car ne eciband û zayîna nûjentiyê ya ku min ti car jê bawer nedikir, cara sêyemîn jî min zayîna xwe pir rişt (ciddî) digirt dest û ez pê pir şad dibûm.
Rêxistinên ku temenê xwe yê dîrokî heye, ger ev rêxistin bi koka xwe re pir bi bawer û serwext be, wê dîroka wê civakê carekê din zindî bibe û hem nakokî hem peywendiyê pêvajoya nû ve, di bin mercên nû de carekê din jiyanî bibe. Di vê wateyê de her rêxistin, mûdaxelekî civakî ye. Di vê ku ev mûdaxelê xwe ji asta bîrdozî heta asta leşkerî bigihijînê. Ji bo ku ev pêvajoya hebûn û tinebûnê ye, bi taybetî jî di pêvajoya derketinê de tekoşîn pir bi xwîn û êş derbas dibe. Piştî şerê vê pêvajoya dijwar, kîjan hêz kabîliyeta xwe ya jiyanê heye an jî kabîliyeta xwe ya jiyanê nîn e, bi awayekê zelal derdikeve holê. Bi giştî van pêvajoyan re dibêjin, “demê şoreşê.” Di van demên şoreşgerî de heger tekoşînekî têr û kûr hatibe dayîn, di vir de bi giştî milên ku pêwîst e bê xirakirin, ew mil tê derbas kirin. Ev pêvajoyekî pir kirîtîk e û pêwîst e pir rişt û hesas nêzî vê pêvajoyê bibin. Şaşitî û binketinên dîrokî her dem di van pêvajoyan de hatiye jiyan kirin. Li gor zagonên vê pêvajoyê meş û mercên nû re jî bersiv dayîn, yanî tê wateya ku xetê dûr ketin û bûna tarîkatên paşverû. Rêxistinên şoreşgerî di vê rewşê de nikarin bersivekî erênî bidin. Tevahî van pêvajoyan, weke ku di dîrokê de civak jiyaye, demên ku lehengî û ketîbûn, rastî û rê derxistinên qomployî, careke din hemû di nav hevdû de tê jiyan kirin. Me di derheqê mûdaxeleyên civakî pênasekî giştî kir.
Li gor xweseriya civaka Rojhilata Navîn em dikarin vegotinên hîn bi kûr vê pênasê temam bikin.
Di bûyera PKK’ê de jî, pir li hişyar nebe jî, li koşekî wê de her dem ev îdîaya mirovatiyê heye. PKK encex vê îdîaya xwe re dikare di rastiya Kurdan de guhertin û veguhertinê ve bersiv bide. Di damezrandina PKK’ê de, gelê ku dergûştiya zayîna mirovatiyê kiriye û xwe ji bingehê dîrokî qût nekiriye, bûyer, nakokî û peywendiyê ku jiyan kiriye, yanî bi tevahî dixwestin di kesayeta xwe de bigihijîne qonaxekî herî bilind. Di bûyera PKK’ê de qomploya yekemîn di mijarê îdîa, riştbûn û mezinbûnê de rolekî dîrokî leyîst. Heger ev qomplo pêknehatana, wê ev kom çawa şêwazekî bigirtana, ev jî mijarekê din a niqaşê ye. Li hember vê qomployê jî êdî di pêngava tevgera azadiya gel de gav ji paşve nedihat avêtin. Di rastiya Kurdan de qomplogerî bi giştî, yê ku qomployê dike li gel wê-î dimîne. Ev jî hê bêhtir merhela tolhildanê ya ji xwîn re rê vedike. Dixwazin bi qomployê ve bandor li ser gel çê bikin û hêza civakê di vir de bişkînin. 1978’an de qomloya Halîl Çavgûn ya Sîverekê bi heman armancê ve hate pêşxistin. Bi vê qomployê ve dixwestin koma ku di Hîlwanê de pir pêşketin ava dikirin, hêza wê komê bişikîne. Ez dikarim bêjim ku li pişt her du qomployê de jî dijmin nînbûn. Lê belê, ev ti car encamê naguherîne. Hê di destpêka PKK’ê de paşverûtiya herêmî û helwestên wan yên qomplogerî pir derdiketin pêş. Heger PKK hem pêwîst e zîndan, êşkence û îtîrafên xwe, hem jî pêwîst e ji bandorên qomplogerî û çetegeriyê xwe xilas neke, nikare hûrmet bigire destê xwe. Di paşerojê de jî heman helwestên ji xetê dûr, derketin pêş. Hem şêwazên çeteyê hûndirîn, hem jî çeteyên bi dewletê ve girêdayî pêşketin. Di encamê vê de pir çalekiyên şaş an jî kûştina leşker û gelên sîvîl jî hatin jiyîn. Di vê ku berpirsyarên van çalekiyên çete kîn e an jî ji kîjan milî ve hatiye kirin bê derxistin. Li gor huquqa navnetewî û li gor huquqa rêxistinê dadgeh bê kirin. Di van milan de rexnedayîn pêşxistin pir girîng e. Li hember van erkên pêvajoyê bi rişt û berpirsyariyekê mezin ve nêzîkatî bê pêşxistin.
Qomploya ku ji Serokatiya PKK’ê re tê sipandin, çavkaniya xwe tirsa nasnama azad ya gel digire. Hem di milê kesayet, hem jî milê saziya Serokatiyê de, li hember Serokatiya PKK’ê qomloya ku tê sipandin di milê siyasî û ewlekariyê zêdetir, milê şêweyê roman de encex bê rave kirin. Bê guman milên wê yên bîrdozî, siyasî û saloxgerî (istihbarat) jî heye. Lê bi vêya ve ancax em dikarin qerqoda wê rave bikin. Bi awayekî şênber û zindî encex em dikarin bi nêzîkatiya mîtolojî, felsefe, olî û ilmî di navhevdû de û bi mînakên dîrokî ve pênase bikin.
Qomploya ku PKK jiyan kir, di çarçoveyê kesayeta Abdullah Ocalan wêdetir, çarçoveyekê berfireh di xwe de hildigire. Bi vê ve rewşa gelê Kurd, çi bi teolojî, çi jî bi pîvanên ilmên civakî ya hemdemî ve dehûrandina wê gengaz e.
Merhela min ya Îmraliyê, gor rihê paraznameya min wê berdewam bike. Helwesta min di vê milê de pir zelal e. Helwesta min, li gor, “Wê sibê aştî, aramî û demokrasî pêşbikeve, herdem ji bo li hevkirinê amede ye û li gor wê sibê şerê tinekirinê destpê bike jî heta dawî bi bawerî, bi biryar û amadekariyekê xurt ve bersiv dide. Ji derveyê vê min çi jiyan naskir çi jî min fêm kir e. Her çiqas kêm û kûrtasiya wan jî hebe, kesên ku hêvî û girêdana xwe diyar dikin, pêwîst e ev rastî tê çi wateyê fêm bikin.
Di encam de li ser gelê me, ji Sûmeran heta niha xebatên kolonîbûnê ku tê meşandin, parçekê wê ya herî mezin ev qomplo ye. Ev qomploya navnetewî, li hember her cûran hewl û kedan ve negihişt armancên xwe. Ev qomploya tevahî hêzên nûker û hêzên xayîn di bingehê emperyalîzmê de kom kir. Li hember vê qomployê, bersiva herî xurt, aştiya gelên Mezopotamya û Anatoliyê ve bersiv dayîn, erkekî li pêş gelê me û li pêş hêzên pêşeng ên gel in. Li hember gel û yekîtiya Komara Demokratîk û tevahîbûna welat, helwesta herî rast, vê erkê pêkanî ne. Ev helwest di heman demê de rêka aştî, biratî, azadî û wekheviyê vedike.
Diyalektîka dîrokî a gelê Kurd, xwe dispêrê rizgarbûna wê ya ji dorpêç kirine. Ji şaristaniya Sumeran roja me heya digihe pergala navnetewî, têgeha Kurd hertimî di hundirê revekê deye û her kesê jî xwestiye wê radest bigirin û bihelînin. li himberî vê statûyê ger hinekê jî derket, xwediyên pergalê yekser tezgaha xwe dide bikaranîn, piştî şkandin û lêdanan jî yê ku di şunde ma jî wê bigirin û yê din jî bi birçîbûnê terbiye bikin. Piştî wê jî ew statuya qala wê jî dikin wê cardin gelê Kurd bi wê dorpêç bikin. Bi taybetî jî dîroka van du sed salên dawiyê, bi rastî jî dîrokên herî bi rezîl yên qomployane. Qomplogerî bûye navê pîsporê dîplomasî û ramyarî yê. Weke gelekê bi rastî jî bi qasî ku mirov bibêje yê ku bi dostahî nêzîk bibe nîne, kêm e. Yê ku îda dikin nûnertiya gel dikin jî zerarê ku didin xwe û didin gel, ji qomplogerên bi zanistî paşdetir û kêmtir nîn e. Bi xwe spartina pergala xwe ya hundir û ya ji derve re qomplogeriyê anîne rewşeke şêwazê jiyanê. Weke nexweşiyeke pêketinê, di rewşeke belavbûnê deye.
Tevgera azadiya gelê Kurd, dema ku yek pêngavekê biçûk jî bavêje, her welatekê bi makazagon, li gorî esasên polîtîkayê û heta li gorî quralên şer yê leşkerî ji êrîşkirinekê zêdetir, bi planên ku di hundirê tarîtiyê de hatine pêşxistin şopandinekê tê destpê kirin. Bi rêbazên ku bi ti awayî xwe naspêrê quralan, tine kirin, perçiqandin, tirsandin, tehrîk kirin, dana revandin, radest girtin, êşkence, girtin, iflasa aborî, bi nirxên moralê re leyîstin, jiyana sexte, lewaztiyên xwe bikaranîn, pere û hemû rêyên nakokiyan bi dayîna ceribandin re, tevgera azadiyê ji holê rakirine. Ger bal were li ser, mantiqê şereke hêsanî jî ne pêwîst e. Ji şerê taybet û qirêj girantire kiryarên qomplogeriyê. Ji ber ku di hundirê wê de yê mirov jêre dibêje dost heye, rêhevalên gafil heye. Dîroka tevgera azadiya gelê Kurd di vê wateyê de di heman demê de weke dîrokê qomplowariyê girtina dest wê ne nêzîkatiyekê zêde kirinê be. Berovajiyê wê hîn bêhtir berbi rastiya de dibe. Ji ber ku em dîrokê ku dişibe dîroka gelên din jiyan nakin. Qomplogerî, di rastiyê de têgeheke ya civaka çînî ye. Li himberî dagirketî û tepisînêne dijwar di rewşekê li berxwe dayînê de, hêzên civakê bi rêbazên zirav û yên qaba bêbandor kirinê digirin armanc. Du rêbaz hertimî esas in.
Xapandina îdeolojik û pergala tepisîna bi qebe. Li gorî cihê wê ev yan jî yê din, hîn bêhtir her du rêbaz bi hevre tên bikaranîn. Ji bo ku rolê xwe yê pêdayîna bawerkirina bîrdoziya xwe a bi xapînok re pergala xwe bidin berdewam kirin, di destpêkê de tê tercîh kirin. Dema ku ev jî bes neke, dibe muxalif û pergala baweriya xwe pozber (dayatmak) dike. Qonaxa tepisîna bi şidet weke rêbaza herî dawî dide bikaranîn û hemû amrazên xwe dixe tevgerê û bi vê jî hewl dide encam bigire.
Di 9’Cotmeha 1998’an de li ser Atîna dema ku min xwest ez derbikevim Avrupayê û şunde, di cewherê xwe de nêrîna modernîteya kapîtalîst îflsa yê di kesayetê min de hatibû jiyan kirin bû. Yapiya zihniyeta bi guman bi ruxmê hewldanên min yên veguherandinê, hundirê welat tam negihandina hêzekê bi serkeftî a azad, astengiyên li pêşiya min, di wateyekê de min weke bizorê jî neçarî derketina Avrupaya ku hêza nûnera şaristaniyê ye kir. Ev ya jî bi awayekê vekirî li holê ye. Ev rastî di wateyekê de mikurhatina bêbaweriya li himberî hêza xwe ya cewherîne. Dîroka tê jiyan kirin, weke dem û mekan, nederketinekê kûr îfade dikir. Di rojhilata naverast de hewldanên min yên bi qasî bist salan, bi ruxmê rê li ber pêşketinên girîng jî vekir, weke civaka rojhilata naverast bi xwe jî ew girêka ku di hundirê wê de gindir dibe berbi çareseriyeke mayîn de bûnê de birin têre nekir. Di têgeha rojhilata navîn û Kurd li şuna ewqasî xwîn were rijandin, pêdivî bi derketinên entellektuel yên bi kok heye. Tiştên ku nayê zanîn wê çi bikin dinavbera van her du eyiliman debû. Pîvanên xwîn û yên entellektuelê de min digo qey min berbi xeniqandinê de dibe. Ger ez firsetekê herî biçûk jî bibînim, ti gumanên min yê ku ez derketineke polîtîk a entellektuel re giranî bidimê tine bû.
Maceriya bi dehşet a ji Atîn Moskova, Roma û dubare li ser Atîna yê Kenya Nairobî de, min li himberî dayîkbûneke nû de rû bi rûhiştin bi awayekê vekirî bû. Di vir de parastina xwe a cewherî, niyetê baş û hewldanên min yên mezin kirin weke kesayet wê zêde wate îfade neke. Encamên ku derketine holê, ne tenê înfazeke, ketina çarmixekê ye. Weke ku di destpêkê min diyar kirî, tewanbarî hem avêtina li ser rêveberiya Tirkiyê û rolê ku pergalên cîhanê ji Tirkiyê re dayî ketina kurahiya wê, di firehiya hemû dîrokê de nedayîna nirxandin, ya yekser an jî binavgînî (dolaylı) weke hêzên qomploger fikirîn wê bibe wateya xwe veşartinê jî. Di parastina min a ji bo Dadgeha Mafê Mirovan A Ewrupayê, (AHİM) ji ber vê sedemê roja me ya îro pergalakê cîhanê a bi çi rengî ye min xwest ez rave bikim. Ev parêznameya min, di hundirê şaristaniya civaka hiyerarşîk de hebûna gelê Kurd a ku hatî helandin, diyardeya wê di hundirê dîrokê de û bi hemû aliyên wê dayîna holê armanc dikir. Min bi zanistiya nîvê çareseriya pirsgirêkekê rast danîna holê de ked rijand. Ne dişibî rêbaza Prometheuswarî a bizmarê li tehtê dayîn, klasîk an jî encamên ku di demên mîtolojiyê de derketine. Li himberî taruzuna gilobal a pergala cîhana kapîtalîst lêgerînên demokrasiya gilobal a gelan bi hêz kirin û rêyên çareseriya pirsgirêka Kurd girtin dikete derfetan.
Bi taybetî di pêvajoya min a girtîgeha yek kesî a Îmraliyê de li himberî dîroka hatî rizandin, hem weke pratîk û hem felsefîk ji bo çareseriyekê zanistî ne tenê ji bo kesayetê xwe û ji bo gelê Kurd, ji bo hemû mirovatiyê dibû derketinek. Derketina min bi wateya xwe a giştî, derfetên bûna tevgereke azadiyê derxistina holê vê tabloyê ji serî heya binî hejand. Ji hevkartî hemû xwediyên berjewendiyên stratejîk, heya dewletan hatina wan a gel hev re hewldan ku bergira xwe bigirin. Piştî salên 1990’an û şunde, ew taniqê van kedên pir in. Bi taybetî welatên rojhilata navîn, DYE, YE û Rusya pir pêre eleqeder bûn.
Zemînê ku qomployê xwe spartinê, pêşketinên siyasî û yên felsefî xwedî cewherekê bi vî rengî ye. Ger ku em qomploya di kesayetê min de li himberî gelê Kurd û dostên me de hatî leyîstîn venegerînîn pevçûneke mezin a rûmetê, dîroka bi lanet wê cardin hukmê xwe îcra bike. Lê halewe tenê ji bo vê bûyerê bi sedan can rêheval, kêçên ciwan û xortan xwe pêt bi pêt şewitandin, xwe xistin hedefa guleyan, hatin girtin. Tenê ji bo bîranîn wan pêwîstiyên nêzî bûyerê bûyîn bê nîqaşe. Hîn wêdetir ji bo ku rê li pêşiya dûbarebûna dîroka bi lanet bê girtin, wezîfeya destpêkê a şoreşa azadiyê ye. Bi dîrokî şkandin, ji koletiya bi lanet berê xwe zivirandina azadiyê, wê bibe wezîfeya vê serkeftinê.
